Chữ Nghĩa

Chữ Nghĩa 

Chữ Nghĩa

Chữ – Nghĩa

Chữ / Nghĩa

Chính xác là: Chữ và Nghĩa.

Chữ Nghĩa và Thơ, Tâm của tôi

vốc hạt tình gieo thấm cõi đời

hạt rơi thăm thẳm vào trong đất

hạt vọng thênh thang khắp ngõ trời!

Nói về Chữ và Nghĩa, thật rộng bao la. Cứ thử lên Google mà search, bạn sẽ đọc và ngẫm suốt bao lâu cũng không hết Nghĩa của Chữ. Sự biến hóa tài tình của Chữ, chỉ 24 nốt từ A đến Y, trước thì viết, bây giờ thì gõ trên keyboard, có khác nào như ta gõ những nốt Mi, Fa, Sol... Ráp nối và biến tấu thành những tình khúc Thơ/Nhạc thẩm thấu qua thời gian và không gian hiện hữu và trừu tượng.

Không bàn luận (đúng hơn là tôi không đủ sức để ghé vào bàn và luận) về chữ nghĩa chính thống giòng Việt Tộc, với những pha trộn Hán Nôm, Âu Mỹ. Chỉ nói về Chữ và Nghĩa gửi vào Tình, Đời và Quê Hương, là cả một hành trình Thơ tôi đi từ khởi thủy của sự ráp vần khi còn trong giảng đường đại học, đến khi nhập cuộc vào chiến địa và thả bước lưu vong! Đã đầy lòng tôi những trăn trở trên từng Con Chữ vào Thơ, sao cho cảm Nghĩa bây giờ, mai sau!

Không dễ đâu phải không bạn. Ai đó, và chính xác hơn mới đây, anh Trần Kim Đoàn trong một email gửi tôi, khi tôi (và bạn văn Ấu Tím) báo là đã đọc hết quyển “Tu Bụi” của anh: Mỗi một người đọc tác phẩm của mình là một tác giả thứ hai, họ thẩm định lại giá trị từng Chữ và Nghĩa, và họ có toàn quyền hiểu một chữ khác hay hoặc thích nghi hơn chữ mà tác giả đã viết.

Chẳng hạn tôi đọc lại thơ tôi trong bài “Ơn Em”, đã chỉnh lại câu "điệu vần lóng lánh duyên xưa" thành "điệu vần lánh lóng duyên xưa". Duyên Xưa, Lánh lên và Lóng lại trong lòng mình một Nghĩa ân tình có phải là đẹp lắm không?

Mới ngày hôm qua, một đọc giả gửi lời hỏi tôi: Có phải anh vừa sửa lại một số Chữ trong bài "Ơn Em"?. Tôi cám ơn người đọc có trí nhớ thật tốt viết lại những Chữ trong câu của bài thơ nguyên thủy. Tuy nhiên, tôi vẫn chưa hài lòng về Chữ và Nghĩa trong bài thơ đó.

Ơn em nhắc tình hạc vọng

đường trăng sóng bước chân thơ

tung tăng ý lời đối bóng

điệu vần lánh lóng duyên xưa

ơn em môi vừa trổ ngọt

ru tình ngon giấc mơ nồng

nghe vui quyên oanh thánh thót

hát xanh biếc đọt tơ hồng ...

Nói về "Ơn Em", từ nguyên nhân viết đến Chữ Nghĩa trong thơ.

Có thể từ một ngẫu nhiên như chiều nay, giữa cái lạnh nơi miền Đông Bắc Mỹ. Chợt thấy thèm một bếp lửa quê nhà. Có lẽ cảm được cái thèm này, mà thằng bạn láng giềng cho ngồi nơi phòng khách với tí tách lửa reo trong lò sưởi, với chút nồng của hương rượu Martin. Và đặc biệt, nghe vài bản tình ca lời thế nhân ngân nga theo mạch đất. Để lại ngẫm về ơn người khi “dòng sông đã qua đời”, để “níu tay nghìn trùng”, để “yêu trong nỗi vui đợi chờ”!

... Ơn em thuyền duyên hư ảo

vượt đời giông bão hồ nghi

nhẹ tênh cánh buồm tâm đạo

lướt qua lối dạo huyền vi

ơn em tầm nhìn vạn lý

gửi lời tri kỷ vào thơ

phối âm khúc tình tuyệt mỹ

khởi duyên hệ lụy vô bờ!

Chữ và Nghĩa tuyệt vời. Đọc để thấm, nghe để ngấm. Thơ và Nhạc không bao giờ khép lại cánh cửa âm hưởng. Đó cũng là lý do thơ tôi không thường để lại tháng năm sau mỗi bài. Trừ những bài phải mang cột mốc thời gian để thấy sức tàn phá của bom, của lửa, cho niềm đau như vết cắt đương thời trên một không gian tôi đi qua và thơ ở lại!

Tình yêu, không có trước và sau của chữ nghĩa trong thơ. Dẫu một chốc làm nên cuộc tình, nhưng khó mà bỏ quên hay xóa mất cuộc tình như một cái click trên keyboard để lại khoảng trống. Sau khoảng trống hư vô đó, vẫn hiện hữu em, hiện hữu người và hiện hữu dòng sông!

Và thế là có "Ơn Em" trong đời. Ơn từ ý, từ lời ở đâu đó gửi tới chạm nhẹ Lánh lên và Lóng lại trong lòng mình, đủ làm những nốt thơ rung lên như tiếng hạc vọng cuối trời.

Tiếng hạc lưng mây!

Tiếng hạc quê mình!

Tiếng hạc của tình!

Còn nguyên em, nỗi nhớ nhà

còn nguyên anh, những thiết tha cội nguồn

nguồn nhà, hiện mỗi chiều buông

mắt vần mây tím điệu dồn cố nhân

...

nhớ nhà, nguồn cội mênh mông

dọi lòng lư thảo nỗi bâng khuâng chiều

thu nguyên hạc vọng cung tiêu

trỗi dư thương khúc rong đều bóng câu!

Bài “Hạc Vọng” viết lên từ đó, và người đọc nhắc đến nó không chỉ là những dòng thơ, mà còn minh họa đôi chim hạc bay trên bầu trời xanh thẫm, trong một thư viện net. Không “Ơn Em” thì phải gọi là gì? Một chuỗi nguyên nhân cho một bài thơ cũng đủ chất đầy khoang một con thuyền duyên. Dẫu hư ảo vẫn thấy đẹp vô cùng.

Một phố đời có thật đã xa. Một phố tình vốn ảo cũng mờ. Có tiếc nuối như Bùi Giáng: "Có mùa xuân mà bỏ mặc không hay". Vẫn thấy buồn hiu hắt, khi nhìn bầu trời du cư, mây trắng vẫn bàng bạc bay vào quá khứ. Một quá khứ dài dằng dặc từ hồi tưởng đến va chạm cọ xát nhau qua ngày đêm trăn trở. Một tiếng guốc vọng, một tà áo dài bay, một lời nhắn hỏi... đan xen vào nhau trong màu thực ảo .

Thực lắm đa đoan, đa của hằng hà vụn vỡ, đoan của trắc trở ân tình. Ảo của vô minh, vô của sắc không, minh của ngụy ngữ

Thực Ảo là ngữ cảnh của thế nhân, là sự hòa hợp khiên cưỡng khi nhân danh Con Người mà không chịu tách bạch: Con là chi và Người là gì ? Nên đời vẫn nhốn nháo thị phi dọc chu kỳ sinh tử.

Ai đã từng ẩn tích trong thiền tịnh nghe dụ ngôn mà ngộ được sắc không mới dám đặt sinh tử lên bàn cân thế tục, để thấy nghĩa Sinh nặng chình chịch quằn xuống, đẩy nghĩa Tử bay lên nhẹ như chiếc lông hồng. Không được thế, chớ hoán ngữ điêu ngôn vỗ ngực xưng ta là người trí tuệ. Từ người đến Người có một khoảng cách đủ xa với thứ trí tuệ nhân danh. Nếu không dùng tâm hòa, khoảng cách đó đủ dìm chết danh phận của Người, trở về căn sinh đại thể của Con. Thấu được nghĩa của Con và Người, là thấu được lẽ nhân sinh huyền nhiệm, bước qua cầu sinh tử nhẹ hều.

Buông nhịp gõ để những giọt nghĩ lắng xuống ngấm vào tâm thức. Khi chữ nghĩa hồi sức, ta nhìn cái bóng của ta, tức bản ngã sinh tồn vẫn thường hằng bám gót trên đường phiêu lữ. Mất cái bóng là mất phần định hướng Đông Tây. Mất sự hồi tưởng lăn vòng theo thực tại khi muốn chạm tay vào mặt đất quê xưa để vuốt mắt cho một loài hoa đã quá giờ được nở, trên hành trình đến và đi của vạn vật. Mỗi điểm trên hành trình, có ngoái sau dòm trước mới thấy sự hiện hữu đáng giá. Trân trọng giữ gìn điều có thể trong những điều không thể, để tiếc từng khoảnh khắc mất đi chẳng còn gì lưu lại.

Chữ Nghĩa hóa thân tôi

bay theo lời hạc vọng

ơn em từ nghìn trùng

về chập chùng cánh mỏng!

Cao Nguyên